De waterschappen beheren een belangrijk deel van het Nederlands landschap. Al onze wateren zijn eeuwenlang intensief gebruikt, voor transport, voor landbouw, energieopwekking, om droogte te voorkomen of juist om het land droog te houden. Dit historische gebruik is voor een deel zichtbaar in het landschap en voor een groot deel onzichtbaar, omdat het onder water of onder de grond zit. Het kan hierbij gaan om de archeologische resten van een 15e-eeuws schip op een rivierbodem, zoals de kogge van Kampen, de Romeinse brug in de beek bij Tungelroy of verdronken cultuurlandschappen zoals de Grote Waard. Dergelijke resten vormen de belangrijkste kennisbron over ons verleden.
Nederland kent verschillende landschappen en daarmee een rijk en gevarieerd bodemarchief, zowel op land als onder het wateroppervlak. Dit vraagt van de waterbeheerder om een zorgvuldige omgang met de zichtbare en onzichtbare resten uit ons verleden door cultuurhistorie vroegtijdig te betrekken bij een project of locatiekeuze. Dit verbetert niet alleen de ruimtelijke kwaliteit, maar voorkomt ook vertraging in de uitvoering. Deze handreiking kan u helpen cultuurhistorie een volwaardige plek te geven in het waterbeheer.
De handreiking geeft informatie over mogelijkheden en verplichtingen rondom archeologie, monumenten en cultuurlandschappen, bij water gerelateerde projecten. Naast informatie per onderwerp, kunt u met deze handreiking voor de meest voorkomende ingrepen helderheid krijgen over de te nemen stappen om mogelijkheden te benutten en om aan verplichtingen te voldoen. Hierbij zijn taken en verantwoordelijkheden van u en andere betrokken partijen beschreven.
De Handreiking faciliteert hiermee twee verschillende doelgroepen: de projectleider die een concrete ingreep voorbereidt en de beleidsmaker die meer informatie wil over de omgang met erfgoed bij projecten met ruimtelijke gevolgen, zoals beekherstelprojecten, ontwikkelen natte natuur, aanleg natuurvriendelijke oevers, enzovoorts.
Ter illustratie en inspiratie zijn enkele voorbeelden opgenomen van projecten waarin de omgang met archeologie en erfgoed een duidelijke plek heeft gekregen.
Verder kent de handreiking een uitgebreide begrippen- en afkortingenlijst.